Hợp đồng bảo hiểm là gì? Các loại hợp đồng bảo hiểm phổ biến

Hiện nay, nhu cầu tham gia bảo hiểm của người dân ngày càng cao. Tuy nhiên còn rất nhiều người không biết hợp đồng bảo hiểm là gì và có các loại hợp đồng bảo hiểm nào? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc có những thông tin tổng quan về hợp đồng bảo hiểm và đặc điểm đặc trưng của loại hợp đồng này.

Hợp đồng bảo hiểm là gì?

Khái niệm về hợp đồng bảo hiểm (HĐBH) đã được pháp luật quy định rõ trong Luật Kinh doanh bảo hiểm 2000. Theo đó, HĐBH là sự thỏa thuận giữa bên bán bảo hiểm là doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm là khách hàng. Trong đó khách hàng có nghĩa vụ đóng phí bảo hiểm và doanh nghiệp có nghĩa vụ bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm cho người được bảo hiểm, người thụ hưởng khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra.

Cũng theo luật thì sự kiện bảo hiểm ở đây là sự kiện khách quan do doanh nghiệp và người mua bảo hiểm thỏa thuận, hoặc cũng có thể do pháp luật quy định.

Đặc điểm của hợp đồng bảo hiểm

Hợp đồng bảo hiểm cũng có những đặc điểm tương tự như các loại hợp đồng dân sự khác. Bên cạnh đó, hợp đồng này có còn một số đặc điểm đặc trưng của lĩnh vực bảo hiểm. Vậy đặc điểm của hợp đồng bảo hiểm là gì?

Là hợp đồng song vụ

Điều này có nghĩa là tất cả các bên bao gồm người mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm đều có quyền và nghĩa vụ liên quan đến nhau. Trong đó, bên mua có nghĩa vụ nộp phí bảo hiểm. Bên doanh nghiệp có nghĩa vụ chi trả hoặc bồi thường bảo hiểm trong trường hợp xảy ra sự kiện bảo hiểm được quy định trong hợp đồng.

Là hợp đồng bồi thường

Người mua bảo hiểm phải nộp phí thì mới được doanh nghiệp đảm bảo quyền lợi kinh tế. Trong trường hợp hợp đồng đã được ký kết nhưng người mua chưa nộp phí thì vẫn chưa thể đòi hỏi quyền lợi và HĐBH vẫn chưa có hiệu lực.

Là hợp đồng tương thuận

Hợp đồng bảo hiểm được ký kết trên nguyên tắc bình đẳng, tự nguyện và tuân thủ quy định của pháp luật. Các điều khoản trên hợp đồng thường do doanh nghiệp soạn thảo và được xét duyệt bởi cơ quan quản lý. Người tham gia bảo hiểm có quyền tự do lựa chọn sao cho phù hợp với bản thân.

Là hợp đồng may rủi

Khi giao kết hợp đồng bảo hiểm, doanh nghiệp chấp nhận những rủi ro có thể xảy ra đối với bên tham gia bảo hiểm để nhận được phí bảo hiểm. Rủi ro này có thể xảy ra hoặc không. Nếu xảy ra, người mua bảo hiểm sẽ được doanh nghiệp chi trả hoặc bồi thường. Nếu không có sự kiện bảo hiểm, người tham gia bảo hiểm sẽ không nhận được khoản hoàn trả nào từ doanh nghiệp, ngay cả khi đã nộp đầy đủ phí bảo hiểm.

Mang tính chất rủi ro nên khi ký kết HĐBH không thể xác định được hiệu quả của hợp đồng này.

Là hợp đồng theo mẫu cố định

HĐBH thường được soạn thảo với nội dung theo mẫu cố định của doanh nghiệp hoặc của cơ quan pháp luật. Người tham gia bảo hiểm không có quyền sửa đổi hay đàm phán lại các điều khoản trong nội dung hợp đồng.

Đối với các mẫu HĐBH bắt buộc, các điều khoản trong hợp đồng sẽ do pháp luật quy định. Hợp đồng này hướng đến bảo vệ lợi ích của cộng đồng cũng như trật tự xã hội.

Đối với HĐBH tự nguyện, các doanh nghiệp sẽ tự đưa ra các điều khoản. Người mua có quyền quyết định tham gia hay không.

Các loại hợp đồng bảo hiểm

Phần trên đã làm rõ hợp đồng bảo hiểm là gì và có đặc điểm như thế nào. Tuy nhiên nhiều người cũng chưa biết có những loại HĐBH nào. Trong thực tế, các loại hợp đồng bảo hiểm bao gồm một số loại phổ biến dưới đây:

Hợp đồng bảo hiểm con người

Đối tượng của loại hợp đồng này là tính mạng, sức khỏe, tai nạn và tuổi thọ của con người.

Người tham gia bảo hiểm chỉ có thể mua bảo hiểm cho bản thân họ hoặc cho cha, mẹ, con cái, vợ, chồng, anh, chị, em ruột, người có quan hệ nuôi hoặc cấp dưỡng.

Bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp sẽ thỏa thuận về số tiền bảo hiểm trong hợp đồng .

Hợp đồng bảo hiểm tài sản

Đối tượng của hợp đồng này là tài sản. Tài sản ở đây có thể là tiền, vật có thực, giấy tờ có giá trị tính được bằng tiền, hoặc giấy tờ về quyền tài sản.

Số tiền bảo hiểm chính là số tiền mà người tham gia yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm cho tài sản đó.

Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự

Đối tượng của hợp đồng này là trách nhiệm dân sự của người tham gia đối với người thứ ba.

Số tiền bảo hiểm là số tiền được đơn vị bảo hiểm và người tham gia thỏa thuận trong hợp đồng.

Hợp đồng hàng hải

Đối tượng của hợp đồng này là bất kỳ quyền lợi vật chất nào liên quan đến hoạt động hàng hải mà có thể quy ra bằng tiền.

Trong đó bao gồm tàu biển, hàng hóa, giá dịch vụ vận chuyển hàng hóa, tiền thuê tàu, các khoản tiền hoa hồng, cho vay,… hoặc trách nhiệm dân sự bị đe dọa hoặc phát sinh do các rủi ro hàng hải.

Số tiền bảo hiểm phải được người nhận bảo hiểm kê khai ra cho đơn bị bảo hiểm khi giao kết hợp đồng.

Hình thức và thời điểm có hiệu lực của hợp đồng bảo hiểm

Trong quá trình giao kết HĐBH, việc xác định hình thức cũng như thời điểm có hiệu lực của HĐBH rất quan trọng.

Hình thức HĐBH

Điều 14, luật Kinh doanh bảo hiểm 2000 đã quy định HĐBH phải được lập thành văn bản.

Điều 119, Bộ Luật Dân sự 2015 có quy định về hình thức văn bản như sau:

“1. Giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.

Giao dịch dân sự thông qua phương tiện điện tử dưới hình thức thông điệp dữ liệu theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử được coi là giao dịch bằng văn bản”.

Như vậy, hình thức HĐBH có thể thể hiện dưới hình thức thông điệp dữ liệu thông qua các phương tiện điện tử. Do đó, doanh nghiệp và người mua bảo hiểm có thể tiến hành giao kết hợp đồng bằng văn bản giấy hoặc hợp đồng điện tử.

Theo điều 34, Luật Giao dịch điện tử 2005 thì hợp đồng bảo hiểm điện tử có giá trị pháp lý tương đương các loại hình hợp đồng truyền thống. Với rất nhiều ưu điểm nổi bật, hợp đồng điện tử đã và đang được nhiều doanh nghiệp lớn trong lĩnh bảo hiểm triển khai.

Thời điểm có hiệu lực của HĐBH

Thời điểm có hiệu lực của HĐBH căn cứ vào thời điểm hai bên giao kết bằng hợp đồng. Tức là thời điểm bên sau cùng ký vào văn bản. Đây cũng là thời điểm người mua bảo hiểm đã nộp đủ phí lần đầu và được doanh nghiệp bảo hiểm cấp giấy chứng nhận bảo hiểm.

Kết luận

Như vậy bạn đã biết hợp đồng bảo hiểm là gì, đặc điểm và hình thức HĐBH như thế nào. Với xu thế hiện nay thì việc giao kết hợp đồng bảo hiểm điện tử sẽ giúp xây dựng uy tín và hình ảnh thương hiệu của doanh nghiệp, không những thế còn giảm đến 80% chi phí và thời gian cho quá trình ký kết hợp đồng. Nếu cần tư vấn kỹ hơn về hợp đồng điện tử cũng như báo giá hợp đồng điện tử, Quý khách có thể liên hệ với FPT.eContract để được nhân viên hỗ trợ tư vấn và nhận demo miễn phí.

Lê Thị Mai Phương

Lê Thị Mai Phương là trưởng nhóm kinh doanh phụ trách nhiều sản phẩm tại FPT IS với những hiểu biết sâu rộng về sản phẩm & lĩnh vực chuyển đổi số. Không chỉ tập trung vào hoạt động tư vấn khách hàng, chị luôn cung cấp những nội dung hữu ích cho người đọc trên của website FPT.eContract